Category: ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓΡΙΝΙΟΥ

 

Χαλκούνι- α (το, τα): Σκληρός πυροσωλήνας από ευτελή υλικά- σήμερα χαρτόνι, πεπιεσμένο χαρτί, γεμάτος μπαρούτι και μεταλλικά ρινίσματα. Οι χαλκουνάδες (οι κατασκευαστές και χειριστές του…) ξέρουν να το φτιάχνουν, να το ανάβουν και να το χρησιμοποιούν, με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι θεαματικό μεν, αλλά μάλλον ακίνδυνο- ακόμα και άν εκραγεί στα χέρια τους.  Στη σημερινή ήπιά του μορφή- κατασκευή, πετάει παρόλα ταύτα φλόγα μήκους 5, 10 ή και περισσότερων μέτρων και φλεγόμενα κομματάκια μέχρι και τα 30- 50 και βάλε….

(ενδεικτικές οι φωτογραφίες)

 

 

 Η διαδρομή ενός τοπικού, πανηγυρικού, φολκλόρ πια, εθίμου, προτιμά να δικαιολογηθεί στην κοινωνικά νομιμοποιημένη επίθεση κατά των Τούρκων για την προστασία της κληρονομίας των Ελλήνων. Όμως πίσω από τα αγρινιώτικα χαλκούνια και την εθνικόφρων ερμηνεία αυτού του εθίμου, κρύβεται ο ρατσισμός και συγκεκριμένα το μένος προς τους εβραίους.

 

Το έθιμο των χαλκουνιών, που «όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος» θα «αναβιώσει» την μ. Παρασκευή και θεαματικά πλάνα του θα ξαναγεμίσουν τα τηλεοπτικά δελτία, μαζί με τις, όπως συνήθως, αναγωγές στους ηρωικούς αγώνες των Ελλήνων κατά των Οθωμανών και όλα τα σχετικά. Κάθε έθιμο εξ’ άλλου, έχει ρίζα στις ηρωικές και συνάμα φρικαλέες στιγμές του ελληνοχριστιανισμού.

 

Η κυρίαρχη εκδοχή στην κοινωνική συνείδηση των απαρχών του εν λόγο εθίμου θεωρείτε η εξής: «Με τα χαλκούνια, οι Έλληνες προστάτευαν την πομπή του επιταφίου, από τους κατακτητές Τούρκους, που πλησίαζαν την πομπή». Όμως η ερμηνεία που ακούγεται και κληρονομείται στόμα με στόμα, αλλά δεν ομολογείται παραέξω, είναι η εξής: «Στην Τουρκοκρατία, τους επιτάφιους στο Αγρίνιο, ενοχλούσαν με την παρουσία τους οι Εβραίοι. Έτσι, τα παλικάρια είχαν τα χαλκούνια για να διώχνουν τους Εβραίους μακριά…». Μάλιστα, σύμφωνα με την Αιτωλοακαρνανική και Ευρυτανική Εγκυκλοπαίδεια (σελ. 224-225), οι Έλληνες ζήτησαν, να τους επιτρέψουν οι Τούρκοι να κάνουν χρήση των χαλκουνιών, προστατεύοντας έτσι την πομπή των επιταφίων και μη επιτρέποντας στους Εβραίους να πλησιάζουν. Δηλαδή, όχι μόνο δεν είχαν σκοπό να απωθήσουν τους Τούρκους, αλλά χρειαζόταν να πάρουν και την αδεία τους.

 

   

Διάχυτος αντιεβραϊσμός αποτελεί την εκλογικευμένη βάση «αναγωγής» ενός χαρούμενου και θεαματικού, πλέον εθίμου. Εθίμου που περνώντας στην μυθολογία της περιοχής κατάληξε να αποτελεί φόβο των «Αρχών» να απαγορευτεί και να ανασυσταθεί σχετικά τελευταία, ως τοπικό φολκλόρ, με το ευγενές ιδεολογικό  μεγαλείο, χωρίς ρατσιστικές αναγωγές: «Αντίσταση στον τούρκο και ελληνοχριστιανική άμυνα» και όλα τα γλαφυρά. Στην ουσία, το έθιμο επαναδιατυπώθηκε με νέο πιο φιλικό περιεχόμενο και πιο προσιτή προέλευση. 

 

Κάθε μ. Παρασκευή, αντί να είναι μια μέρα μνήμης για τους 120 εκτελεσθέντες αγωνιστές από τους ναζί και γερμανοτσολίαδες(14/04/1944), είναι μέρα πανηγυριών με αναβίωση ενός εθίμου που ερμηνεύεται με όρους ρατσιστικούς και ξενοφοβικούς. Όσο και αν θέλουν να μας πείσουν κάποια «παλικάρια» από τα πέριξ του Αγρινίου, με πλούσιο βιογραφικό στον εμφύλιο και την χούντα, ότι το τα χαλκούνια στρέφονταν κατά των τούρκων, δεν πρέπει να ξεχνάμε να διαδίδουμε πως τα χαλκούνια κατασκευάζονταν να στραφούν κατά των εβραίων για να τους απωθήσουν από την ευρύτερη περιοχή.

Αυτές είναι, συνοπτικά, οι ρίζες του εθίμου των χαλκουνιών.

παροξυσμός

 Πηγές: -Αιτωλοακαρνανική και Ευρυτανική Εγκυκλοπαίδεια

-Διαδίκτυο

Σαν σήμερα, 14 Απριλίου του 1944, εκτελέστηκαν από τους Γερμανοναζίδες και ντόπιους χαφιέδες τους 120 κομμουνιστές Αγρινίωτες μετά από σαμποτάζ γερμανικού συρμού. Από αυτούς, οι 117 κρατούμενοι εκτελέστηκαν στις φυλακές της Αγίας Τριάδας ενώ οι άλλοι τρείς απαγχονίστηκαν στην κεντρική πλατεία Μπέλου, όπου τα σώματά τους έμειναν για παραδειγματισμό κρεμασμένα σε φανοστάτες για μία μέρα.

 

Παραθέτουμε ακριβώς ανακοίνωση στρατιωτικού διοικητή των Γερμανικών μονάδων  Ηπείρου εκείνης της εποχής:

Την 9^ην Απριλίου 1944 ο εκ Μεσολογγίου προς Αγρίνιον κατευθυνόμενος σιδηροδρομικός συρμός, υπέστη βορείως της Σταμνάς επίθεσην κομμουνιστικών συμμοριών και επυρπολήθη. Γερμανοί στρατιώται και συνταξιδεύοντες Έλληνες πολίται εφονεύθησαν ή ετραυματίσθησαν, τραυματισμένοι Γερμανοί στρατιώται εφονεύθησαν ή ηπήχθησαν ανάνδρως.

Ως αντίποινα των υπούλων τούτων πράξεων, αίτινες πλήττουν αφ’ ενός τον Γερμανικόν Στρατόν και αφ’ ετέρου τους ειρηνικούς κατοίκους, ελήφθησαν και εξετελέσθησαν τα κάτωθι μέτρα:

1ον) Σήμερον 120 κομμουνισταί εκ χωρίων κατά μήκος της σιδηροδρομικής Γραμμής και εκ Παναιτωλίου, οίτινες ως διεπιστώθη, έλαβον μέρος εμμέσως ή αμέσως εις την εν λόγω πράξιν, ετυφεκίσθησαν ή απηγχονίσθησαν εν Αγρινίω.

 2ον) Εις Σταμνάν και Παναιτώλιον, ορισμένος αριθμός οικιών, εις τας οποίας είχον διαμείνει συμμορίται ή ανευρέθησαν εν αυταίς όπλα και πυρομαχικά, κατεστράφη.

 3ον) Δέκα χωρία, εξ ων προήρχοντο οι λησταί, ή τα οποία κείνται κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής, υπεχρεώθησαν εις την καταβολήν μεγάλης χρηματικής ποινής.

 

Όπως αγωνιστές εκείνης της εποχής στάθηκαν απέναντι στους Ναζί, έτσι και εμείς είναι αναγκαίο να σταθούμε απέναντι στην αναζωπύρωση της φασιστικής ρητορείας και φασιστικής δράσης στο Αγρίνιο και παντού.