Category: ΘΕΑΜΑΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Το ρεπορτάζ για το «Καρότο» έχει αρκετά αποσιωπητικά. Το «Τέρας» χαρακτηρίζεται από τους φιλόνομους πατριαρχικούς πολίτες με πολλές λέξεις που αρχίζουν από «ΠΟΥ» και «ΓΑ», οι οποίες στα ρεπορτάζ των ηλεκτρονικών μέσων λογοκρίνονται. Ολόκληρές, θα σκανδάλιζαν αυτούς που φτάνουν μέχρι και το τελευταίο σχόλιο για να διαβάσουν το σκάνδαλο. Όμως δεν είναι οξύμωρο το σχήμα: οι θεματοφύλακες της ηθικολογίας είναι πάντα πρόθυμοι να σκανδαλιστούν. Οι σεμνοί νοικοκυραίοι είναι αυτοί που διψούν για λεπτομέρειες με πολλά αποσιωπητικά… Έτσι αρκούνται στο «καρότο», παραλείποντας τα ευκόλως εννοούμενα.

Η ιδέα του κίτρινου τύπου δεν είναι ούτε εγχώρια, ούτε καινούρια. Στη χώρα γέννησης της, την Αγγλία, οι εφημερίδες σκανδαλοθηρικού περιεχομένου πουλάνε εκατομμύρια φύλλα κάθε πρωί. Εκεί, όπως και παντού, τις διαβάζουν όλοι. Είτε φευγαλέα, είτε σχολαστικά, μα πάντα μισοένοχα. Η υποκρισία έγκειται στο γεγονός πως οι περισσότεροι δεν ομολογούν τη ευχαρίστηση που τους δίνουν αυτά τα φύλλα. Δεν ομολογούν ούτε στο εαυτό τους ότι το μάτι τους ευφραίνεται από τους πηχυαίους τίτλους και τις  μισοαποκαλυπτικές φωτογραφίες με τα πολλά τετραγωνάκια… Συνεπώς, τόσο στο έντυπο, όσο και στον ηλεκτρονικό τύπο, αυξάνεται η «κοινωνική» πίεση προς ρεπορτάζ με όλο και πιο ηδονοβλεπτικές αποκαλύψεις.

Όλα αυτά όμως φαίνονται περίεργα, μα όχι ασυνήθιστα. Γιατί η κοινωνία, αυτή η περιφραγμένη άγρια ζούγκλα, πάντα θα ψάχνει για το επικίνδυνο ή ανήθικο Άλλο. Στην συγκεκριμένη υπόθεση έχει βρει την υλική του αναπαράσταση, προς μεγάλη ευχαρίστηση όλου του φασιστικού σιναφιού. Και η μεγάλη σιδερόφρακτη σφραγίδα του καθωσπρεπισμού είναι έτοιμη να σφραγίσει λιώνοντας κάθε «ανώμαλή» προσωπικότητα… Άλλωστε, ο κίτρινος τύπος και οι διαδικτυακές του προεκτάσεις ή υποκατάστατά του, δεν απευθύνονται ούτε σε αναγνώστες, ούτε σε σκεπτόμενους. Απευθύνονται σε θεατές πανέτοιμους να φοβηθούν. Πανέτοιμους να αλληλοσπαραχθούν. Ανθρώπους που έχουν εκπαιδευτεί να βιώνουν ενοχικά όλοι το ίδιο πράγμα, μα ο καθένας μόνος του. Και τα εμπορεύματα συνεχίζουν να ρέουν…

Αγρίνιο, 19/06/14

Έντυπο «Παροξυσμός»

Το σκάφος με τους μετανάστες που βυθίστηκε στο Φαρμακονησι είναι δισέγγονο των πρώτων δουλεμπορικών πλοίων που γνώρισε η ανθρωπότητα. Οι μετανάστες, οι σημερινοί σκλάβοι, έχουν την ίδια μοίρα με τους τότε κατοίκους της μαύρης Αφρικής: σκληρή και πολλές φορές σύντομη. Το δουλεμπόριο μαύρων σκλάβων από την Αφρική το γνώρισε η ανθρωπότητα στην χαραυγή του καπιταλισμού. Από τον 16^ο μέχρι τον 18^ο αιώνα εκατομμύρια άνθρωποι-εμπορεύματα πουλήθηκαν και αγοράστηκαν. Κάποιοι από τους δουλεμπόρους ήταν ειλικρινείς και έδιναν στα πλοία τους ταιριαστά ονόματα όπως «Υποτέλεια». Μέσα σε αυτά τα πλοία οι σκλάβοι στοιβάζονταν σαν δέματα, για να μην χαραμίζεται σπιθαμή από το τον πολύτιμο χώρο τους. Αναρίθμητοι σκλάβοι πέθαιναν στην μεταφορά από επιδημίες, πείνα, πνιγμό. Κάποιοι αυτοκτονούσαν. Τα δουλεμπορικά όταν έφταναν στα λιμάνια ξεχώριζαν από την μυρωδιά. Όσοι σκλάβοι είχαν επιζήσει εκθέτονταν σε κεντρικό δρόμο της αποικίας για να πουληθούν.

Σήμερα οι βάρκες των δουλεμπόρων καταφθάνουν στα κρυφά και οι σημερινοί σκλάβοι πληρώνουν οι ίδιοι τα ναύλα τους. Οι προστάτες των συνόρων ίσως κάνουν τα στραβά μάτια, ίσως τα ρυμουλκήσουν, ίσως τα καταποντίσουν. Όσοι επιζήσουν θα εκτεθούν στην ελεύθερη αγορά του εκάστοτε τόπου. Και θα βρίσκονται ακόμα στην αρχή της διαδρομής τους.

Οι προπαππούδες των σημερινών δουλεμπόρων, γνώριζαν την απάνθρωπη φύση των πράξεων τους και κρυβόντουσαν πίσω από χριστιανικές δοξασίες και θεωρίες περί κατωτερότητας των μαύρων φυλών της πιο πονεμένης ηπείρου. Κάποιοι άλλοι, ίσως για να ξεπλύνουν τις αμαρτίες τους, ίσως για να υμνήσουν την ελευθερία και την ανθρωπότητα, ονόμαζαν τα δουλεμπορικά τους «Βολταίρος», «Ρουσσώ», «Ισότητα», «Ελπίδα» και «Ευσπλαχνία».  Παρολαυτά ήταν το ίδιο αδίστακτοι με τους σημερινούς. Και έκαναν απλά την δουλειά τους, ανταλλάσοντας υφάσματα με ανθρώπους, στοιβάζοντας τους σαν πράγματα, μετρώντας κεφάλια,  πετώντας κάθε πρωί τους μπόγους με το σκάρτο πράμα στην θάλασσα.

27/02/2014

έντυπο δρόμου Παροξυσμός

Λίγο μετά την αλλαγή του χρόνου, στο προθάλαμο του Προεδρικού Μεγάρου ο Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς πλησιάζει τον Υπουργό Υγείας και του ψιθυρίζει μειδιάζοντας: «Αυτό το 25άρι ευρώ για την εισαγωγή στα νοσοκομεία ισχύει και για τους αλλοδαπούς ή μόνο για τους Έλληνες;». Ο Γεωργιάδης σοβαρότατος του άπαντα, καθώς φτιάχνει την γραβάτα του: «Ισχύει για όλους, κύριε πρόεδρε».

Ο Σαμαράς δεν μπορεί να ασχολείται με τέτοια ζήτημα μικρής σημασίας. Ίπταται πάνω από αυτά. Τώρα κάνει Κεντρική Ευρωπαϊκή Πολιτική. Το όνομα του θα μείνει στην ιστορία. Για τις βρώμικες δουλειές έχει αφήσει ελεύθερο να αλωνίζει το  μαντρόσκυλο του, τον Γεωργιάδη. Αυτός τα κανονίζει αυτά. Αυτός έχει αναλάβει κάθε φορά να του απαντά: «Ισχύει για όλους, κύριε πρόεδρε.» Έλληνες και μετανάστες. Ναι, το αποκάλυψε ο Γεωργιάδης: είμαστε όλοι μετανάστες. Δεν είναι πια σύνθημα στο τοίχο. Ισχύει. Μοιραζόμαστε όλοι το ίδιο μέλλον.  

Το ίδιο λένε και οι πεντακάθαροι εορταστικοί δρόμοι της πρωτεύουσας. Πεντακάθαροι από κάθε σκουπίδι, ανθρώπινο ή μη. Βλέποντας τα τεράστια γράμματα  που κοσμούν την πλατεία Ομονοίας όλοι, ντόπιοι και μετανάστες, μπορούν να συλλαβίσουν την ίδια λέξη: «ΑΘΗΝΑ». Ο σιωπηρός καταναγκασμός και η κρυμμένη εκμετάλλευση του προηγούμενου καιρού, έχουν δώσει την θέση τους στην αγριότητα μιας ληστείας και στην βαρβαρότητα ενός φονικού, αντίστοιχα. Με την διάφορα ότι τώρα «Ισχύει για όλους, κύριε πρόεδρε.» Και ισχύει με την ακρίβεια ενός επιστήμονα. Οι βιαστικοί ας περιμένουν, θα έρθει και για αυτούς η σειρά.

Βρισκόμαστε λίγο μετά την κόψη. Στο σημείο όπου η έπαρση της εξουσίας είναι αναντίστοιχη της κοινωνικής της νομιμοποίησης. Χαρακτηριστικό καταρρέουσας δύναμης. Που για να επιβιώσει κάνει τα πάντα. Υποδύεται όλους τους παλιούς ρόλους. Αποικιοκράτες, Δουλέμποροι, Ιεροεξεταστές, Μαφιόζοι, Γκάνγκστερ περνούν μπροστά από τα μάτια μας και πάνω από τις ζωές μας. Και γιατί να μην επιστρατεύσουν τον Ρομποκοπ, τον Μπάτμαν και τον Τζόκερ; Και αν χρειαστεί στο φινάλε μπορεί να βοηθήσει και ο Σπάιντερ – Μαν ως φιλικός γείτονας…

Ωστόσο η Ιστορία γράφεται και από μας. Το να μείνουμε όρθιοι και όρθιες, παραμένει ζήτημα συλλογικής οργάνωσης και προσωπικής ευθύνης. Όποιος περιμένει τον φιλικό Σπάιντερ-Μαν να τον σώσει την πάτησε. Γιατί ο αγαπητός Σπάιντυ στο τέλος κάνει πάντα ό,τι του λένε οι μπάτσοι…

Παροξυσμός, Αγρίνιο, 06/01/14

Από το σήμερα στις απαρχές του καπιταλισμού

Δευτέρα, 13 Φλεβάρη. Οι ακτίνες του ηλίου συναντούν το πρώτο πρωινό μετά την ψήφιση του δεύτερου μνημονίου. Από το τηλεοπτικό του παραθύρι ο Κραουνάκης, αυτός ο ογκόλιθος του θεάτρου και του τραγουδιού, μας δίνει την συμβουλή του πως να αντιμετωπίσουμε την κρίση: «Να κάτσουμε σπιτάκι μας! Να ακούμε μουσική, να πηγαίνουμε θέατρο». Ακόμα και αυτήν την ώρα, δεν διαφεύγει ούτε στιγμή από το μυαλό του «αντικομφορμιστή» διανοούμενου, πως πάνω από όλα προέχει το ατομικό του μικροσυμφέρον. Το να πουλάει σιντι και να κόβει εισιτήρια, όπως φαίνεται, έχει εξέχουσα σημασία για αυτόν. Μα, τόσο απροκάλυπτα πια; Στο κάτω μέρος της οθόνης, περνάει μια λωρίδα με τους σημαντικότερους τίτλους ειδήσεων: «- Ψηφίστηκε το psi και το νέο μνημόνιο με 199 «ναι» – Μειώνεται κατά 22% ο κατώτατος μισθός όλων των κλιμακίων του ιδιωτικού τομέα – Εκτεταμένα επεισόδια χθες το βράδυ στο κέντρο της Αθήνας – Κανονικά λειτουργούν μετρό και ηλεκτρικός.»

Η τελευταία είδηση μου καρφώνεται στο μυαλό. Ανάβω τσιγάρο. Τα πνευμόνια μου γεμίζουν καπνό και το μυαλό μου με σκέψεις. Σκέφτομαι τους ανθρώπους στα μέσα μαζικής μεταφοράς να πέφτει ο ένας πάνω στον άλλο με στατική αδιαφορία. Σκουντιόνται χωρίς να συναντιούνται. Άλλη μια μέρα άμισθης ή μισθωτής αποκτήνωσης ξεκινά. Μέσα στο στοιβαγμένο πλήθος οι ελεγκτές γυρεύουν λαθρεπιβάτες. Παντού οι φωτεινές επιγραφές αναπαράγουν το μήνυμα: «Όλοι είμαστε μαζί, αλλά ο καθένας είναι μόνος του». Οι άνθρωποι, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, ζουν χώρια. Αποχωρισμένοι από τους γύρω τους, αποχωρισμένοι από αυτά που παράγουν, αποχωρισμένοι από τον ίδιο τους τον εαυτό. Η ανθρώπινη ιστορία είναι η ιστορία ενός θεμελιακού διαχωρισμού: τον κοινωνικό διαχωρισμό σε αφέντες και δούλους. Αυτός ο διαχωρισμός προκαλεί και οροθετεί όλους τους υπόλοιπους. Στην Αγγλία του 16^ου αιώνα οι αγρότες εκδιώχθηκαν από την γη που ζούσαν και καλλιεργούσαν. Η συλλογική ιδιοκτησία έγινε ιδιωτική. Φυτευτήκαν φράχτες, σκάφτηκαν χαντάκια, ο δημόσιος χώρος χάθηκε, η κοινοτική ζωή διαλύθηκε. Οι αγρότες αποξενώθηκαν από την γη και μετατράπηκαν σε σκλάβους μισθωτούς ή άμισθους. Αυτό αποτέλεσε την πρωταρχική συσσώρευση κεφαλαίου. Έτσι ξεκίνησε ο καπιταλισμός. Και όπως όλα δείχνουν, η ιστορία θα συνεχίζει να γράφεται με φωτιά και αίμα, μετατρέποντας τους ανθρώπους σε εμπορεύματα. Σβήνω το τσιγάρο μου.

Κάθε σημείο του χωροχρόνου είναι ένα πραγματικό γεγονός.

Κάθε σημείο ενός θεαματικού χωροχρόνου είναι ένα καταγεγραμμένο ψέμα.

Αυτό που κατακλύζει με ψέματα το κόσμο δεν είναι η οθόνη της τηλεόρασης, ούτε και οι εικόνες. Αυτά αποτελούν μόνο μερικά από τα μέσα. Τα ψέματα συντηρούνται και αναπαράγονται μέσα από μια οργανωμένη κοινωνική σχέση μεσολάβημένη από εικόνες. Μια σχέση μεσολάβημένη από ρόλους και στερεότυπα. Τα στερεότυπα είναι οι κυρίαρχες εικόνες της εκάστοτε εποχής, οι εικόνες της εκάστοτε κυριαρχίας. Στερεότυπο είναι το υπόδειγμα ενός ρόλου. Ρόλος είναι μια υποδειγματική συμπεριφορά. Η ικανότητα να κρατάς και να χειρίζεσαι τους ρόλους, καθορίζει και την ικανότητα για επιβίωση.

Κι όμως κάθε μέρα, όλη μέρα, κάτω από το βάρος του ψεύτικού κανείς δεν παραπονιέται…

Συνεπώς οι εικόνες συνεχίζουν να ρέουν…

Παρακάτω παραθέτουμε 3 σημεία ενός θεαματικού χωροχρόνου, όπως τα εντοπίσαμε μέσα από τα αντιθεαματικά μας ματοκιάλια.

1.Ο κακός μπάτσος και το «Βίντεο της Ντροπής»

Η επανάσταση στη μαζική επικοινωνία έχει ξεκινήσει. Τα τεχνικά μέσα δομούν πλέον της αμφίδρομή ενημέρωση, καταργώντας τη διπολική αγκύλωση πομπού – δέκτη. Ο καθένας πια μπορεί με την κάμερα του κινητού του να μεταδώσει σε χρόνο μηδέν την είδηση. Καταρρέει η αυθεντία του δημοσιογράφου και ανατέλλει η νέα εποχή της «δημοσιογραφίας από τα κάτω». Έτσι μας λένε οι διανοούμενοι και οι αριστεροί…Ξεχνούν όμως, όπως πάντα, κάτι.  Όσοι υμνούν τη διαδραστική επίδραση των μέσων, αγνοούν την υπερδραστική μετάλλαξη που υφίσταται ο ίδιος ο χρήστης.

Χωρίς την κάμερα τα σωφρονιστικά «παιχνίδια» του μπάτσου θα ήταν απλώς υπηρεσιακή ρουτίνα, βάρδια σαν όλες τις άλλες. Η δυνατότητα όμως της βιντεοσκόπησης υπαγόρευσε στον μπάτσο την ανάγκη μιας σκηνοθεσίας: οι σφαλιάρες σκηνοθετήθηκάν σαν σαδιστικό ριάλιτι, με προορισμό τη διανομή τους στους συναδέλφους. Με λίγα λόγια, η κάμερα δεν αποθανάτισε το γεγονός, αλλά το προκάλεσε. Ο τηλεοπτικός ναρκισσιστικός παροξυσμός έχει εμπεδωθεί πια. Τα «τίποτα» καταφεύγουν στη κάμερα για να γίνουν «κάτι». Όσο για να την ανάγκη σκηνοθεσίας ενός βασανισμού, καθόλου δεν μας εκπλήσσει: ο άνθρωπός πάντα είχε τα ίδια ένστικτα με τα ζώα, με τη διαφορά ότι ο άνθρωπος του καπιταλισμού είναι καλλιτέχνης στη θηριωδία του.

2.Ο Δράκος της Νίκαιας

Τα ρεπορτάζ για το Δράκο της Νίκαιας είχε αρκετά αποσιωπητικά. Το «Τέρας»  ανακρίθηκε από φιλόνομους δημοκρατικούς ασφαλίτες με πολλές λέξεις που άρχιζαν από Π και Γ, οι οποίες φυσικά στα ρεπορτάζ των εφημερίδών λογοκρίθηκάν. Ολόκληρές θα σκανδάλιζαν αυτούς που έφτασαν μέχρι τις εσωτερικές σελίδες για να διαβάσουν το σκάνδαλο. Όμως δεν είναι οξύμωρο το σχήμα: οι θεματοφύλακες της ηθικολογίας είναι πάντα πρόθυμοι να σκανδαλιστούν. Οι σεμνοί νοικοκύρηδες είναι αυτοί που διψούν για λεπτομέρειες με πολλά αποσιωπητικά… Έτσι αρκούνται στο «βαζελίνη και στιλέτο», παραλείποντας τα ευκόλως εννοούμενα.

Η ιδέα των ταμπλόιντ δεν είναι ούτε εγχώρια ούτε καινούρια. Στη χώρα γέννησης τους, την Αγγλία, πωλούν εκατομμύρια φύλλα κάθε πρωί. Εκεί, όπως και παντού, τις διαβάζουν όλοι. Είτε φευγαλέα, είτε σχολαστικά, μα πάντα μισοένοχα. Η υποκρισία έγκειται στο γεγονός πως οι περισσότεροι δεν ομολογούν τη ευχαρίστηση που τους δίνουν αυτά τα φύλλα. Δεν ομολογούν ούτε στο εαυτό τους ότι το μάτι τους ευφραίνεται από τους πηχυαίους τίτλους και τις  μισοαποκαλυπτικές φωτογραφίες με τα πολλά τετραγωνάκια…

Όλα αυτά όμως μας φαίνονται περίεργα, μα όχι ασυνήθιστα. Άλλωστε οι εφημερίδες και τα ταμπλόιντ τους δεν απευθύνονται σε αναγνώστες, ούτε σε σκεπτόμενους. Απευθύνονται σε θεατές πανέτοιμους να φοβηθούν. Ανθρώπους που έχουν εκπαιδευτεί να βιώνουν ενοχικά όλοι το ίδιο πράγμα, αλλά ο καθένας μόνος του.

3. Ο 11χρονος κουκουλοφόρος

Τον 11χρονο κουκουλοφόρο, τον φώτισαν τα φώτα της δημοσιότητάς μέχρι να τον κάψουν.

Τι κάνει άραγε αυτό το παιδί που πριν κανά χρόνο συμμετείχε με άλλα άτομα σε συμπλοκές και συγκρούσεις με την αστυνομία στο χώρο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκής; Τότε κάποιός πανέξυπνος από την διμοιρία των ματ τον είχε χαρακτηρίσει «νάνο» («τι τον θέλουν μαζί τους τον νάνο;» είχε ρωτήσει). Κάποιοι άλλοι, από ριζοσπαστικούς κύκλους, τον χαρακτήρισαν συλλήβδην «εξεγερμένο» και «επαναστάτη», άλλοι, πιο θεσμικοί, απλά εξέφράσαν ότι είναι  «προβληματική περίπτωση» και χρειάζεται μέριμνα, οι κύκλοι των εκπαιδευτικών μίλησαν για παιδί με μαθησιακή δυσκολία (ίσως Υπερκινητικότητα ) και το Υπουργείο πρέπει να προσλάβει παιδοψυχολόγους…Και όταν όλοι είπαν την άποψη τους το θέμα ξεχάστηκε.

Ο 11χρονος όμως ίσως συνεχίζει να ζει στο διαμέρισμά των 30 τ.μ. στο δεύτερο υπόγειο παλιάς πολυκατοικίας, μαζί με την 12μελή οικογένεια του. Ίσως πάλι, η υπόσχεση που είχε δώσει ο υφυπουργός Υγείας Κωνσταντόπουλος όταν επισκέφτηκε το σπίτι της οικογένειας να τηρήθηκε, και τελικά να τους παραχωρήθηκε ένα καλύτερο και μεγαλύτερο σπίτι με τα πρώτα νοίκια πληρωμένα. Ίσως, επίσης, η πολιτεία να αγκάλιασε  «το φοβισμένο αγρίμι που χρειάζεται μια ζεστή αγκαλιά» όπως σαν καλός λόγιος είπε τότε ο υφυπουργός.

Όπως και να’ χει το δράμα του 11χρονου κουκουλοφόρου δεν έληξε όταν έπεσε η αυλαία. Και ούτε πρόκειται. Όπως  και άλλα δράματα 11χρόνων με  ή χωρίς κουκούλα, αλλά πάντα απρόσωπων, που συνεχίζονται ή ξεκινούν τώρα. Γιατί η κοινωνία, αυτή η περιφραγμένη άγρια ζούγκλα, πάντα θα ψάχνει για το θανάσιμο και επικίνδυνο Άλλο. Ο Μπαμπούλας δεν κρύβεται πια πίσω από τις σκιές και τα κομοδίνο των παιδικών δωματίων. Αλλά  έχει βρει πια την υλική του αναπαράσταση, προς μεγάλη ευχαρίστηση των γονέων αυτής της κοινωνίας. Και η μεγάλη σιδερόφρακτη σφραγίδα του καθωσπρεπισμού είναι έτοιμη να σφραγίσει λιώνοντας  κάθε παρεκκλίνουσα μπαμπουλοειδείς προσωπικότητα…