Το πρόβλημα με την ηθική της εργασίας είναι πως αναπαράγεται όχι μόνο από τα αφεντικά αλλά και από τους ίδιους τους εργαζόμενους. Είναι μάλλον κάτι που έχει ποτίσει βαθιά την ύπαρξη των ατόμων που κινούνται στο κέντρο ή στη περιφέρεια του κοινωνικού ιστού του συγχρονου κόσμου..
Γιατί μόνον έτσι δικαιολογείται η εξουσιαστική στάση ενός παλιού εργαζομένου σε έναν νεοπροσληφθέντα συνάδελφού του. Μόνον έτσι εξηγείται ότι οι δυναμικές απεργίες έχουν τοποθετηθεί στις βιτρίνες του μουσειακού οπλοστασίου των εργατών.
Τελικά, τι ακριβώς κάνει η εργατική τάξη;
Ο κατά πολλούς και κομματικούς, φορέας της επανάστασής;
Το πάλαι ποτέ επαναστατικό υποκείμενο;
Προφανώς κάνει αυτό που κάνει και το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας: κάθεται στα αυγά της. Ή, όταν δεν κάθεται στα αυγά της, αναζητεί τρόπους να ανέβει με κάθε κόστος στις υψηλότερές θέσεις της κοινωνικής ιεραρχίας. Γιατί νομίζει πως αυτό είναι το καλύτερο που μπορεί να της συμβεί.
Μια πολεμική βέβαια κατά της κοινωνίας συνολικά, θα ήταν παραπλανητική και άστοχή, μιας και υπάρχει ένα κομμάτι της οποίας, έχει συνείδηση της κοινωνικής πραγματικότητάς. Και μέσα σε αυτό το κομμάτι υπάρχουν οργανωμένες κινήσεις ανθρώπων που επιτειθονται με τα μέσα που επιλέγουν σε αυτά που αυτές νοηματοδοτούν ότι δημιουργούν τα προβλήματα σε αυτό το κόσμο. Αυτό δε σημαίνει όμως πως η κοινωνία συνολικά δεν προάγει και αναπαραγάγει με υπέρμετρη αφέλεια όλες αυτές τις δομές που επιβάλλουν τα συμφέροντα των από πάνω…
Το πρόβλημα είναι συνολικό. και έγκειται στο γεγονός ότι η κοινωνία πέρα από τάξεις είναι χωρισμένη και σε μικρά ατομικά κομμάτια. Και τα μικρά αυτά κομμάτια είναι έγκλειστα σε μικρά κελιά ιδιώτευσης. Ο κάθε άνθρωπος μένει μόνος του να συμμετάσχει στην καθημερινή εμπειρία της φθοράς της βιωμένης ζωής.
Γιατί πολύ απλά φοβάται… Φοβάται το αφεντικό του, φοβάται τους μπάτσους, τους τρομοκράτες, τους αλβανούς, τους ισλαμιστές, τον τύπο από την δουλειά που θα του πει να κατέβει σε απεργία. Φοβάται τον εκάστοτε κατασκευασμένο εχθρό. Επίσης φοβάται το τι θα πει ο κόσμος.
Έτσι ο ίδιος λεηλατεί το κομμάτι της ζωής του που δεν έχουν προλάβει άλλοι να το λεηλατήσουν
Ο καθένας μόνος του λοιπόν και η κοινωνία κατατεμαχισμένη σε ολοένα και περισσότερες διαχωρισμένες σφαίρες.
Επικοινωνία;
Φυσικά και υπάρχει. Μόνο που η επικοινωνία και οι σύγχρονες κοινωνικές σχέσεις είναι διαμεσολαβημένες από εικόνες. Και όχι μόνο: ολόκληρη η κοινωνική δραστηριότητα πλαισιώνεται και αιχμαλωτίζεται από εικόνες.
Εικόνα όμως δεν είναι μόνο αυτή της τηλεόρασης, που ούτως ή άλλως παρουσιάζει τον κόσμο όπως τον θέλουν. Εικόνες είναι οι ρόλοι και τα στερεότυπα και όλες οι συμπεριφορές που προκύπτουν.
Σχολείο-(σπουδές)-δουλειά-οικογένεια είναι η πιο ομαλή πορεία. Οτιδήποτε άλλο είναι εκτροχιασμός. Μέσα από αυτή τη διαδικασία – η οποία είναι αιτία και αποτέλεσμα- οι εικόνες καταλήγουν να αποκτήσουν πραγματική υπόσταση και να αποτελέσουν το κύριο λόγο μιας επιβαλλόμενης συμπεριφοράς.
Η εικόνα του ευτυχισμένης οικογένειας που απολαμβάνει χωρίς γκρίνιές την βόλτα με το καινούριο αυτοκίνητο, είναι χιλιάδες φορές πιο βάναυση από το χτύπημα του γκλόπ του μπάτσου.
Η εικόνα του ανέμελου όμορφου νέου που απολαμβάνει τις νέες τεχνολογίες του κινητού του παρέα με την εξίσου όμορφη και ανέμελη φιλενάδα του είναι αυτή που ξεσκίζει τις ψυχές των αληθινών νέων και τους οδηγεί συλλήβδην σε κάθε λογής συμβάσεις και ψευδοεπιλογές.
Η εικόνα του τρέχω-και-δε-φτάνω μοντέρνου καριερίστα που ασχολείται επιτυχώς με την ανοικοδόμηση του μελλοντικού προσωπικού και οικογενειακού του παραδείσου είναι αυτό που τρελαίνει το 15% του ενήλικου πληθυσμού με κρίσεις άγχους και πανικό.
Η εικόνα είναι το νέο όπλο επιβολής. Ο μοντέρνος τρόπος διαχείρισης των κοινωνικών εντάσεων. Το νέο μέσο καταστολής των ανυπότακτων. Είναι αυτό που καλλιεργεί το έδαφος για να ριζώσει πιο καλά η ταξική ειρήνη.
Ουσιαστικά όμως, το πρόβλημα δεν είναι ούτε οι εικόνες ούτε η αναπαράσταση τους αυτές καθ αυτές., αλλά η κοινωνία που έχει ανάγκη αυτές τις εικόνες.
Για αυτό και οι εργάτες κάθονται στα αυγά τους. Γιατί έχουν πεισθεί ότι αυτό είναι το καλύτερο που μπορούν να κάνουν για τους εαυτούς τους…
Επιπλέον, όταν δεν κάθονται στα αυγά τους , προσπαθούν από το πάτο του βαρελιού στο οποίο βρίσκονται, να αποκτήσουν μία καλύτερη θέση στην ιεράρχηση του πάτου. Γιατί όπως φαίνεται και ο πάτος του βαρελιού έχει αποκτήσει διαστρωμάτωση.
Έτσι , λοιπόν, οι εικόνες κοροϊδεύουν, παραπλανούν, χειραγωγούν, διαφθείρουν. Και οι εκμεταλλευόμενοι και καταπιεζόμενοι δεν μπορούν ούτε να εκφραστούν, ούτε να δράσουν. Πάντως εάν αποκτούσαν πραγματικά τη θέληση και τη δυνατότητα, τότε το καπιταλιστικό σύστημα θα εξαφανιζόταν αμέσως, όπως ένας κακός εφιάλτης.
Το ερώτημα όμως παραμένει: Τώρα τι κάνουμε;
Η απάντηση σίγουρα δεν μπορεί να δοθεί από καμία ιδεολογία. Γιατί οι ιδεολογίες και οι έτοιμες λύσεις το μόνο που έχουν προσφέρει μέχρι σήμερα είναι σκοπιμότητες και τζάμπα αίμα.
Ωστόσο η Ιστορία και η κατανόηση της έχει πολλά να προτείνει. Και η εμπειρία από την κατάκτηση της καθημερινής μας ζωής ακόμη περισσότερα.