Κάθε σημείο του χωροχρόνου είναι ένα πραγματικό γεγονός.
Κάθε σημείο ενός θεαματικού χωροχρόνου είναι ένα καταγεγραμμένο ψέμα.
Αυτό που κατακλύζει με ψέματα το κόσμο δεν είναι η οθόνη της τηλεόρασης, ούτε και οι εικόνες. Αυτά αποτελούν μόνο μερικά από τα μέσα. Τα ψέματα συντηρούνται και αναπαράγονται μέσα από μια οργανωμένη κοινωνική σχέση μεσολάβημένη από εικόνες. Μια σχέση μεσολάβημένη από ρόλους και στερεότυπα. Τα στερεότυπα είναι οι κυρίαρχες εικόνες της εκάστοτε εποχής, οι εικόνες της εκάστοτε κυριαρχίας. Στερεότυπο είναι το υπόδειγμα ενός ρόλου. Ρόλος είναι μια υποδειγματική συμπεριφορά. Η ικανότητα να κρατάς και να χειρίζεσαι τους ρόλους, καθορίζει και την ικανότητα για επιβίωση.
Κι όμως κάθε μέρα, όλη μέρα, κάτω από το βάρος του ψεύτικού κανείς δεν παραπονιέται…
Συνεπώς οι εικόνες συνεχίζουν να ρέουν…
Παρακάτω παραθέτουμε 3 σημεία ενός θεαματικού χωροχρόνου, όπως τα εντοπίσαμε μέσα από τα αντιθεαματικά μας ματοκιάλια.
1.Ο κακός μπάτσος και το «Βίντεο της Ντροπής»
Η επανάσταση στη μαζική επικοινωνία έχει ξεκινήσει. Τα τεχνικά μέσα δομούν πλέον της αμφίδρομή ενημέρωση, καταργώντας τη διπολική αγκύλωση πομπού – δέκτη. Ο καθένας πια μπορεί με την κάμερα του κινητού του να μεταδώσει σε χρόνο μηδέν την είδηση. Καταρρέει η αυθεντία του δημοσιογράφου και ανατέλλει η νέα εποχή της «δημοσιογραφίας από τα κάτω». Έτσι μας λένε οι διανοούμενοι και οι αριστεροί…Ξεχνούν όμως, όπως πάντα, κάτι. Όσοι υμνούν τη διαδραστική επίδραση των μέσων, αγνοούν την υπερδραστική μετάλλαξη που υφίσταται ο ίδιος ο χρήστης.
Χωρίς την κάμερα τα σωφρονιστικά «παιχνίδια» του μπάτσου θα ήταν απλώς υπηρεσιακή ρουτίνα, βάρδια σαν όλες τις άλλες. Η δυνατότητα όμως της βιντεοσκόπησης υπαγόρευσε στον μπάτσο την ανάγκη μιας σκηνοθεσίας: οι σφαλιάρες σκηνοθετήθηκάν σαν σαδιστικό ριάλιτι, με προορισμό τη διανομή τους στους συναδέλφους. Με λίγα λόγια, η κάμερα δεν αποθανάτισε το γεγονός, αλλά το προκάλεσε. Ο τηλεοπτικός ναρκισσιστικός παροξυσμός έχει εμπεδωθεί πια. Τα «τίποτα» καταφεύγουν στη κάμερα για να γίνουν «κάτι». Όσο για να την ανάγκη σκηνοθεσίας ενός βασανισμού, καθόλου δεν μας εκπλήσσει: ο άνθρωπός πάντα είχε τα ίδια ένστικτα με τα ζώα, με τη διαφορά ότι ο άνθρωπος του καπιταλισμού είναι καλλιτέχνης στη θηριωδία του.
2.Ο Δράκος της Νίκαιας
Τα ρεπορτάζ για το Δράκο της Νίκαιας είχε αρκετά αποσιωπητικά. Το «Τέρας» ανακρίθηκε από φιλόνομους δημοκρατικούς ασφαλίτες με πολλές λέξεις που άρχιζαν από Π και Γ, οι οποίες φυσικά στα ρεπορτάζ των εφημερίδών λογοκρίθηκάν. Ολόκληρές θα σκανδάλιζαν αυτούς που έφτασαν μέχρι τις εσωτερικές σελίδες για να διαβάσουν το σκάνδαλο. Όμως δεν είναι οξύμωρο το σχήμα: οι θεματοφύλακες της ηθικολογίας είναι πάντα πρόθυμοι να σκανδαλιστούν. Οι σεμνοί νοικοκύρηδες είναι αυτοί που διψούν για λεπτομέρειες με πολλά αποσιωπητικά… Έτσι αρκούνται στο «βαζελίνη και στιλέτο», παραλείποντας τα ευκόλως εννοούμενα.
Η ιδέα των ταμπλόιντ δεν είναι ούτε εγχώρια ούτε καινούρια. Στη χώρα γέννησης τους, την Αγγλία, πωλούν εκατομμύρια φύλλα κάθε πρωί. Εκεί, όπως και παντού, τις διαβάζουν όλοι. Είτε φευγαλέα, είτε σχολαστικά, μα πάντα μισοένοχα. Η υποκρισία έγκειται στο γεγονός πως οι περισσότεροι δεν ομολογούν τη ευχαρίστηση που τους δίνουν αυτά τα φύλλα. Δεν ομολογούν ούτε στο εαυτό τους ότι το μάτι τους ευφραίνεται από τους πηχυαίους τίτλους και τις μισοαποκαλυπτικές φωτογραφίες με τα πολλά τετραγωνάκια…
Όλα αυτά όμως μας φαίνονται περίεργα, μα όχι ασυνήθιστα. Άλλωστε οι εφημερίδες και τα ταμπλόιντ τους δεν απευθύνονται σε αναγνώστες, ούτε σε σκεπτόμενους. Απευθύνονται σε θεατές πανέτοιμους να φοβηθούν. Ανθρώπους που έχουν εκπαιδευτεί να βιώνουν ενοχικά όλοι το ίδιο πράγμα, αλλά ο καθένας μόνος του.
3. Ο 11χρονος κουκουλοφόρος
Τον 11χρονο κουκουλοφόρο, τον φώτισαν τα φώτα της δημοσιότητάς μέχρι να τον κάψουν.
Τι κάνει άραγε αυτό το παιδί που πριν κανά χρόνο συμμετείχε με άλλα άτομα σε συμπλοκές και συγκρούσεις με την αστυνομία στο χώρο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκής; Τότε κάποιός πανέξυπνος από την διμοιρία των ματ τον είχε χαρακτηρίσει «νάνο» («τι τον θέλουν μαζί τους τον νάνο;» είχε ρωτήσει). Κάποιοι άλλοι, από ριζοσπαστικούς κύκλους, τον χαρακτήρισαν συλλήβδην «εξεγερμένο» και «επαναστάτη», άλλοι, πιο θεσμικοί, απλά εξέφράσαν ότι είναι «προβληματική περίπτωση» και χρειάζεται μέριμνα, οι κύκλοι των εκπαιδευτικών μίλησαν για παιδί με μαθησιακή δυσκολία (ίσως Υπερκινητικότητα ) και το Υπουργείο πρέπει να προσλάβει παιδοψυχολόγους…Και όταν όλοι είπαν την άποψη τους το θέμα ξεχάστηκε.
Ο 11χρονος όμως ίσως συνεχίζει να ζει στο διαμέρισμά των 30 τ.μ. στο δεύτερο υπόγειο παλιάς πολυκατοικίας, μαζί με την 12μελή οικογένεια του. Ίσως πάλι, η υπόσχεση που είχε δώσει ο υφυπουργός Υγείας Κωνσταντόπουλος όταν επισκέφτηκε το σπίτι της οικογένειας να τηρήθηκε, και τελικά να τους παραχωρήθηκε ένα καλύτερο και μεγαλύτερο σπίτι με τα πρώτα νοίκια πληρωμένα. Ίσως, επίσης, η πολιτεία να αγκάλιασε «το φοβισμένο αγρίμι που χρειάζεται μια ζεστή αγκαλιά» όπως σαν καλός λόγιος είπε τότε ο υφυπουργός.
Όπως και να’ χει το δράμα του 11χρονου κουκουλοφόρου δεν έληξε όταν έπεσε η αυλαία. Και ούτε πρόκειται. Όπως και άλλα δράματα 11χρόνων με ή χωρίς κουκούλα, αλλά πάντα απρόσωπων, που συνεχίζονται ή ξεκινούν τώρα. Γιατί η κοινωνία, αυτή η περιφραγμένη άγρια ζούγκλα, πάντα θα ψάχνει για το θανάσιμο και επικίνδυνο Άλλο. Ο Μπαμπούλας δεν κρύβεται πια πίσω από τις σκιές και τα κομοδίνο των παιδικών δωματίων. Αλλά έχει βρει πια την υλική του αναπαράσταση, προς μεγάλη ευχαρίστηση των γονέων αυτής της κοινωνίας. Και η μεγάλη σιδερόφρακτη σφραγίδα του καθωσπρεπισμού είναι έτοιμη να σφραγίσει λιώνοντας κάθε παρεκκλίνουσα μπαμπουλοειδείς προσωπικότητα…